چالش های ایستگاه های سنجش کیفیت هوای تهران
در حالیکه در ایام گذشته طوفان گرد و غبار در نقاط مختلف کشور همچون تهران شرایطی را ایجاد کرد که حتی اشعه های نور آفتاب هم به سختی به زمین می رسید، برخی ایستگاه های سنجش کیفیت هوای تهران اطلاعات در ارتباط با آلاینده ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون را - که آلاینده شاخص آن روزها بود - را نشان نمی دادند. متولیان سنجش آلودگی هوای تهران اما می گویند که این مورد طبیعی است و همه ایستگاه ها نیازی به داشتن این حسگر ندارند. از طرفی به کمبود اعتبار برای بروزرسانی دستگاه ها اشاره می کنند.
به گزارش فست تریپ به نقل از ایسنا با ورود طوفان گرد و غبار به شهر تهران در روز جمعه( ۱۹ فروردین ماه)، آلودگی هوای تهران بشکلی باورنکردنی بالا رفت و اعداد بی سابقه ای روی نمایشگرهای کیفیت هوای تهران نقش بست. تهران در بازه ای از زمان وضعیت خطرناک را تجربه نمود و تداوم این وضعیت نشان از وخامت اوضاع می داد.
زمانی که هرج و مرجی مانند آلودگی شدید هوای تهران در ایام گذشته رخ داد، همه نگاه ها معطوف به سنجش آلودگی هوا شد این در حالیست که در جریان این کابوس غبارآلود، بعضی از ایستگاه های سنجش کیفیت هوای تهران اطلاعات آلاینده شاخص این روزها یعنی ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون را عرضه نمی کردند و برخی تابلوهای کنترل کیفیت هم از دسترس خارج شده بودند. در این شرایط مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران معتقد می باشد که حسگرهای سنجش آلاینده ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون در همه ایستگاه ها لازم نیست و در واقع همه ایستگاه ها نباید همه آلاینده ها را بسنجند همینطور مدیر کل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست وجود وسایل ارتباطی مدرن را برای آگاهی از وضعیت کیفی هوا کافی می داند.
احمد طاهری - مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران - به ایسنا می گوید: ایستگاه های سنجش کیفیت هوا و تابلوهای نمایشگر دو مبحث مجزا هستند. تابلوهای نمایشگر برای اطلاع رسانی در سطح شهر قرار دارند و ایستگاه های اندازه گیری، آلاینده ها را سنجش می کنند. طراحی شبکه سنجش کیفیت هوا برپایه نیازسنجی و موقعیت منابع انتشار و الگوهای پخش آلایندگی است که لزوما با مرزبندی زمینی مناطق شهری منطبق نیست. در واقع تعیین شده که در هر منطقه باید چه آلاینده ای سنجش شود. برای مثال ایستگاه منطقه ۱۲ که اواخر سال قبل افتتاح شد، با توجه به این که در یکی از مناطق با تراکم بسیار بالای جمعیت واقع شده است، در ابتدا با تجهیزات سنجش دو آلاینده معیار شهر تهران شامل ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون و ازن فعالیت خویش را شروع کرد و تلاش می نماییم تا تکمیل آنرا در سالهای آتی در دستور کار قرار دهیم.
وی اضافه می کند: ما در شرکت کنترل کیفیت هوای تهران باتوجه به منابع و تاثیرپذیری هر منطقه از آلاینده های متفاوت، تجهیزات اندازه گیری آلودگی هوا را مستقر می نماییم البته تلاش می نماییم تا در بیشتر ایستگاه ها هر شش آلاینده را بررسی نماییم و روند تکمیل شبکه در دستور کار ما قرار دارد.
از سوی دیگر هلنا کعبی - مدیر کل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست - در گفت و گو با ایسنا بیان این که تابلوهای اعلام وضعیت کیفی هوا در تهران نیازمند تعمیر هستند، اظهار می کند: برخی تابلو ها متعلق به شهرداری تهران است که اظهار نظر باید توسط شرکت کنترل کیفیت هوا صورت گیرد اما تابلوهای محیط زیست همه از یک رویه برای اطلاع رسانی پیروی می کنند و اطلاعات کیفی هوای کل شهر در آنها نمایش داده می شود. در حال حاضر تابلوی بزرگراه همت فعال است اما تابلوی بزرگراه حکیم مشکل برق دارد و باوجود پیگیری مکرر هنوز مشکل آن برطرف نشده است. نمایشگرهای اسلامشهر و بهارستان هم متاسفانه به سبب نبود اعتبار هر دو خاموش هستند. در باقر شهر، پاکدشت و رباط کریم هم تابلو وجود دارد که نیازمند تعمیر هستند.
وی در ادامه می گوید: مبحث و نکته مهمی این است که به سبب افزایش بسیار زیاد هزینه های نگهداری و بروزرسانی این تجهیزات از یک سو و جایگزینی روش های قدیمی اطلاع رسانی با سیستم های جدید بخصوص در دوره شیوع ویروس کرونا و استفاده بهینه از فضای مجازی برای انجام فرایندهای آموزشی و اطلاع رسانی از طرف دیگر، هم اکنون کلیه اطلاعات ایستگاه های پایش از راه سامانه ملی پایش کیفی هوای کشور به آدرس aqms.doe.ir همینطور اپلیکیشن DOE روی گوشیهای تلفن همراه اطلاع رسانی می شود.
قطعی موقت برخی ایستگاه های سنجش کیفیت هوا؟ قابل چشم پوشی است
مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در ادامه به تعداد ایستگاه های سنجش کیفیت هوا و تأثیر عدم فعالیت یک ایستگاه بر میانگین کیفیت هوا اشاره و اظهار می کند: ۲۲ ایستگاه سنجش کیفیت هوا برای شهرداری تهران و ۱۴ ایستگاه متعلق به اداره کل محیط زیست استان تهران است. شاخص آلودگی شهر را میانگین این ایستگاه ها تعیین می کند. اگر یک ایستگاه در بازه ای از زمان فعالیت نکند، باتوجه به تعداد شایان توجه ایستگاه های سنجش، نمی تواند روی میانگین تأثیر چشمگیری داشته باشد.
وی با اشاره به این که عدم سنجش آلاینده ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون در همه ایستگاه ها خطایی در شاخص کلی ایجاد نمی کند، می گوید: آلاینده ای مانند ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون که منطقه ای و اقلیمی است و محدوده نسبتا وسیعی را زیر پوشش قرار می دهد، در کل سطح شهر پخش می شود، بنابراین موقعیت محلی ایستگاه ها نمی تواند تأثیر زیادی بر سنجش مقادیر این آلاینده داشته باشد و در چنین مواردی که شاهد طوفان گرد و غبار در شهر هستیم، مقادیر بالای این آلاینده در تمام سطح شهر قابل اندازه گیری خواهد بود، بنابراین سنجش نشدن آن در همه ایستگاه ها، در عدد کلی تفاوت قابل ملاحظه ای ایجاد نمی کند.
این در حالیست که مدیر کل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست از برنامه این سازمان برای نصب حسگر ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون در ایستگاه های سنجش کیفیت هوای متعلق به محیط زیست خبر می دهد و اظهار می کند: هم اکنون حدود ۲۰ تحلیلگر ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون در تهران فعال است و به سامانه متصل هستند. باتوجه به قیمت بالای تجهیزات و شرایط نگهداری آنها، این تعداد تحلیلگر برای شهر تهران کافی است.
وی ادامه می دهد: دستگاهها و شبکه موجود از توانایی علمی و تجهیزاتی مناسبی برخوردارست که سامانه پایش کیفی هوا هم بعنوان یک تکمیل کننده مناسب در کنار آن قرار گرفته است. ضعف های موجود در ارتباط با کمبود اعتبار در جهت بروزرسانی سنسورها و هزینه راهبری ایستگاه ها است که باید برای آن برنامه ریزی لازم صورت بگیرد. باتوجه به هزینه های بالای این فرآیند، پیشنهاد ما در سازمان حفاظت محیط زیست تخصیص بخشی از اعتبارات عوارض آلودگی به این حوزه است تا امکان اطلاع رسانی داده های صحیح و واقعی به مردم فراهم گردد.
طاهری تاکید می کند: تابلوهای نمایشگر هم اکنون اطلاعات را به صورت ساعتی بروزرسانی می کنند تا شهروندان بتوانند آخرین اطلاعات آلودگی هوا را توسط تابلوهای مذکور دریافت نمایند.
آیا آلودگی هوا بر عملکرد ایستگاه های سنجش کیفیت هوا تأثیر می گذارد؟
مدیر واحد سنجش و نگهداری شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می گوید: به صورت کلی باید توجه داشت که تجهیزات سنجش کیفیت هوا، تجهیزات «ابزاردقیق» هستند و دقت بالای اندازه گیری در آنها مورد نیاز است. بدین جهت برای حفظ دقت آنها و تولید داده های باکیفیت، لازم است نگهداری و کالیبراسیون آنها به صورت پیوسته صورت گیرد که انجام این فرایندها سبب می شود در بعضی ساعات، تجهیزات از دسترس بیرون رود. این روند حتی معتبرترین و مجهزترین کشورها هم وجود دارد و راندمان دیتای صد گزارش نمی گردد. درواقع راندمان صد برای یک دستگاه به مفهوم عدم سرویس و نگهداری آن است.
وی اضافه می کند: عمده ایستگاه هایی که آلاینده ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون را نمایش نمی دهند، به صورت کلی تجهیزات سنجش این آلاینده را ندارند و علت عدم نمایش ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون هم در آنها گرد و غبار دو سه روز اخیر نبوده است البته در مواقعی امکان دارد مشکلات غیرمترقبه ای مانند قطعی برق رخ دهد و داده از دست برود.
طاهری تاکید می کند: کلیه فرایندهای نگهداری ایستگاه های متعلق به شرکت کنترل کیفیت هوا، شامل تعمیرات و کالیبراسیون و صحت اطلاعات تولید شده توسط گروه جایکا (آژانس همکاری بین المللی ژاپن) به تایید رسیده است.
کعبی درباره تأثیر آلودگی هوا روی عملکرد ایستگاه های سنجش کیفیت هوای تهران می گوید: تجهیزات سنجش ذرات معلق سازمان همگی استاندارد جهانی دارند. اتحادیه اروپا و آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا حداکثر غلظت ۱۰ هزار میکروگرم بر متر مکعب را برای اندازه گیری دستگاهها تعیین کرده است و از نظر محدوده و دامنه اندازه گیری مشکلی برای دستگاه های ما وجود ندارد و به سادگی این دامنه را پوشش می دهند اما کلاهک نمونه برداری و سیستم نمونه برداری باید تمیز و کالیبره شوند که این امور جزو خدمات شرکتهای راهبر است. تجهیزات سازمان همگی به روش «بتاگیج» ( فعالیت دستگاه بر مبنای میزان اشعه بتا) هستند و قابلیت اتو کالیبره دارند و مشکل محدوده اندازه گیری و کالیبراسیون درباره سیستم های پخش نور است که دارای پایداری لازم نیستند و خطای بالایی دارند.
وی با اشاره به شرایطی که سبب تفاوت عدد اعلام شده و شاخص لحظه ای می شود، اضافه می کند: شاخص اصلی اعلام شده شاخص روزانه است که هر روز ساعت ۱۱ صحت آن توسط ادارات کل تایید می شود و عدد اندازه گیری شده اعلام می شود ولی شاخص الان به صورت لحظه ای محاسبه می شود تا گویای وضعیت کیفی هوا در زمان مورد نظر باشد. طبعا این دو عدد ماهیت متفاوتی دارند همینطور پارامترهای مونوکسید کربن و ازن استاندارد ۸ ساعته دارند و بقیه ۲۴ ساعته و یکساله هستند.
به جای برنامه ریزی برای مدیریت آلودگی هوا، پیگیر افزایش دقت اندازه گیری هستیم
کعبی می گوید: مهم ترین مبحث در این بخش برنامه ریزی به منظور مدیریت منشاء های تولید گرد و غبار و ارتقای کیفیت محیط زیست در این حوزه می باشد. اندازه گیری و نمایش آلودگی ها تنها نشان دهنده وضعیت خطرناک موجود است. مثال ساده آن هم این است که شخصی بیماری سرطان داشته باشد و ما مرتب اصرار نماییم که با بهره گیری از دستگاهها و تجهیزات تخصصی مناسب و با دقت بالا تست های در رابطه با شناسایی بیماری را انجام دهیم و اصل قضیه که درمان است را از یاد برده باشیم، در واقع بنظر می رسد که هم اکنون این اتفاق افتاده است.
وی تصریح می کند: داده های ایستگاه ها، در خیلی از مناطق از مرز بسیار ناسالم عبور کرده و به مرز خطرناک رسیده و ما به جای برنامه ریزی برای مدیریت وضع موجود، پیگیر افزایش دقت اندازه گیری هستیم البته طرح این مساله به معنای نفی مسئولیت و پیگیری ما برای افزایش دقت نیست ولی بطور قطع اصل موضوع، مدیریت منابع به منظور اصلاح وضعیت موجود است.
به گزارش فست تریپ به نقل از ایسنا سازمان حفاظت محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بعنوان متولیان اصلی کنترل و سنجش کیفیت هوای تهران هر دو از فعالیت مطلوب سیستم ها و ایستگاه های سنجش کیفیت هوا می گویند این در حالیست که انتظار می رود در شرایطی که آلودگی هوا در وضعیت بغرنجی قرار می گیرد، آلاینده شاخص و اصلی این پدیده به جامع ترین شکل سنجیده شود و مردم بتوانند از اطلاعات آن بهره مند شوند.
منبع: فست تریپ
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب